Dziecko w dorosłym świecie emocji

---

– okiem byłej Liderki-Wolontariuszki Akademii Przyszłości 

Emocje każdego dnia dodają nam energii np. do spełniania marzeń. To właśnie one sprawiają, że nasze niepozorne myśli zaczynają się przeistaczać w cele. Emocje towarzyszą nam w każdej chwili, nawet gdy wydaje się nam, że ich w sobie nie czujemy, czy też ich u siebie nie widzimy. Wpływają na to, jak Dzieci postrzegają siebie, jak widzą innych, a także na to, jak są odbierane przez rówieśników. O tym wszystkim pisze Justyna Krajewska, Liderka-Wolontariuszka zeszłorocznej edycji Akademii Przyszłości, a zawodowo coach oraz trenerka. 

W tekście znajdziesz także opis wydarzeń kolegialnych, które pokazują, jak pracujemy z emocjami w Akademii Przyszłości. Radzenie sobie z emocjami to często niełatwy temat, zwłaszcza dla najmłodszych, dopiero poznających życie.  

Czym są emocje? 

Samo słowo emocje pochodzi od łacińskiego: e movere, czyli „w ruchu”. Są stanem gwałtownie poruszającym umysł do odczuwania lub do działania. Często pobudzają do silnych i nagłych reakcji.  

Nie są proste do okiełznania, przepracowania czy odpuszczenia. Są w końcu integralną częścią nas, a co za tym idzie, zapisują się w naszym ciele. Nieuwolnione pozostają z nami na lata, często doprowadzając do stresu, a także różnego rodzaju bóli psychosomatycznych (np. migren, bólów kręgosłupa, napięć w karku, brzuchu, ramionach, problemów z koncentracją, trudnościami ze swobodnym oddychaniem). 

Wyróżniamy sześć podstawowych grup emocji:  

radość,  zaskoczenie, złość, smutek, strach, zniesmaczenie 

Na tym nie koniec!  

Obok podstawowej grupy emocji wyróżniamy jeszcze kilka „bonusowych” tj. satysfakcja, duma, niepokój, onieśmielenie, zawstydzenie, zażenowanie, poczucie lęku, podniecenie, irytacja, gniew, wściekłość, zatroskanie.  

Patrząc z psychologicznego punktu widzenia, wymienione wyżej emocje przeplatają się i mieszają, tworząc niejako nowe kategorie emocji i związane z nimi wewnętrzne procesy.  

Rozmawiając o emocjach, niemal każdy wie, czym są i jak się objawiają… jednak nie jest to już tak oczywiste, jeśli zapytamy o to, jaki przekaz dla nas niesie dana emocja i jak ją czujemy.  

Dlaczego emocje są ważne? 

Emocje każdego dnia dodają nam energii np. do spełniania marzeń. To właśnie one sprawiają, że nasze niepozorne myśli zaczynają się przeistaczać w cele. Są pomocne niemalże we wszystkich dziedzinach życia. Wpływają na sposób postrzegania siebie oraz innych osób z naszego otoczenia (rodziców, dzieci ze szkoły, kolegów z podwórka itd.). Od najmłodszych lat motywują do podejmowania działania, intensyfikują osobiste doświadczenia, ale i dają sygnał, że dana reakcja jest szczególnie istotna lub potencjalnie szkodliwa.  

Emocje odpowiadają także za dziecięce interakcje społeczne (pozwalają zachować dystans do osób nam nieprzychylnych, a z drugiej strony budować wartościowe relacje z innymi). Warto wspomnieć, że także pobudzają do zachowań prospołecznych np. do bycia Wolontariuszem_ką Akademii Przyszłości i bezinteresownego wspierania potrzebujących.  

Życie bez emocji staje się jałowe i trudne, o czym świadczy zaburzenie emocjonalne zwane aleksytymia, czyli nieumiejętność/niemożność odczytywania własnych emocji. 

Warto podkreślić, że nie ma potrzeby dzielenia włosa na czworo. Wszystkie emocje są równie ważne i starają się o czymś nas poinformować. Nie istnieje podział emocji na dobre lub złe.  

Myląca jest także teoria, że emocje mają coś wspólnego z wiekiem człowieka. Tak samo, jak Dziecko może być niedojrzałe emocjonalnie, tak samo może to być codziennym doświadczeniem osoby w wieku 30 lub 65 lat.  

Nie minę się z faktem, pisząc, że umiejętne zarządzanie emocjami nadaje niejako kierunek życiu. Towarzyszą nam w końcu one przez całe życie – od momentu, gdy przychodzimy z płaczem na świat, poprzez radości i smutki dzieciństwa, na dorosłości kończąc.  

Dlaczego niektóre Dzieci nie mają kontaktu z emocjami? 

Dzieci od najmłodszych lat są dobrymi obserwatorami. Obserwują otaczający je świat, najbliższe otoczenie, ale i emocje temu towarzyszące… pochodzące od mamy, taty, rodzeństwa, babć, dziadków, nauczycieli, rówieśników itd.  

• Czasem jest tak, że emocje, które widzą wokoło, nie są przyjemne, często boli sama o nich myśl. 
• Czasem jest tak, że Dzieci od najmłodszych lat nie dostają prawa/przyzwolenia do ich eksponowania np. poprzez sabotujące przekonania: płacz oznacza słabość, złość bycie niegrzecznym, smutek ponuractwo. 
• Czasem jest tak, że emocje są wypierane, jako coś wstydliwego, dającego poczucie bycia gorszym. 
• Czasem jest tak, że rodzice zabraniają emocji, pragnąc zapewnić sobie spokój. Nakazują, aby dziecko było takie czy inne, po drodze gubiąc wspierający i rozwijający aspekt emocji: „bądź grzecznym chłopcem”, „bądź miła i zawsze uśmiechnięta, a inni będą Cię lubić”. 
• Czasem jest tak, że Dzieci winią siebie za odczuwane emocje, bo taki dostały przykład ciągnący się przez pokolenia (np. prababcia nauczyła babcię bycia grzeczną, babcia mamę, a mama swoje dziecko). To tzw. wzór pokoleniowy, powielany schemat niebędący niczyją winą. 
• Czasem jest tak, że mają rodziców, którzy to nie potrafią okazywać, ani emocji ani uczuć i raczej nie są w stanie się tego nauczyć. 
• Czasem jest tak, że Dzieci walczą ze sobą, aby spełniać wygórowane oczekiwania rodziny, szkoły i/lub nałożone na nie role społeczne. 

Jak postrzegać inteligencję emocjonalną? 

To ważne! Dziecko od najmłodszych lat powiela to, co widzi. Tak działa rozwój. Rodzi się jako czysta tablica i przez lata zapisuje na niej wszystko, co dostrzega. To proces nauki, tworzenia nawyków, poznawanie funkcjonujących w społeczeństwie norm i zasad.  

Dla Dziecka najbliższe otoczenie jest wyrocznią, wyznacznikiem tego, co złe, a co dobre.  

Jeśli jako dorośli bronimy się przed emocjami i uważamy je za coś złego, to z pewnością dziecko w ten sam sposób będzie funkcjonowało. Też będzie w przyszłości uciekało od tego, co czuje np. zakładając maskę, tłumiąc uczucia i próbując ukrywać emocje. 

Co możemy zrobić, aby temu zapobiec? 

Nauczmy się sztuki swobodnego rozmawiania o EQ, czyli o inteligencji emocjonalnej. Nie bójmy się tego, czego nie znamy lub co wydaje nam się wstydliwe. Emocje są powiązane z asertywnością. Nie obawiajmy się o tym mówić. Każdy ma do tego prawo! 

Warto od najmłodszych lat stawiać na rozmowę o swoich emocjach: 

„Poczułem smutek, kiedy odwołałeś nasz wspólny mecz.” 

„Jest mi bardzo przykro i czuję się lekceważona, kiedy czwarty raz z rzędu odwołujesz naszą randkę.”. 

„Nieprzyjemnie się czuję, kiedy mówisz do mnie w taki sposób. Odnoszę wrażenie, że mnie obrażasz.”. 

„Jesteście dzisiaj wyjątkowo głośni. Mam poczucie, że Was nudzę. Czy mam rację?” 

Reasumując… 

Idąc tą bardziej wyboistą ścieżką, może i poranimy sobie stopy, ale za to dojdziemy do celu, delektując się pięknymi, niezapomnianymi doświadczeniami ku lepszemu zrozumieniu siebie.   

Pamiętajmy! Nawet jeśli emocje nie są miłe, to coś nam  próbują zakomunikować.  

Zawsze i niezmiennie są ważne, potrzebne i przede wszystkim nasze.  

Każdego dnia pozwalajmy im do siebie mówić.  

Zachęcajmy Dzieci do otwartości (najpierw na siebie i swoje potrzeby, potem na innych). 

Gdy je zrozumieją i zaakceptują, przyjdzie moment, aby je uwolnić np. jak balony z helem puszczane na wietrze.  

Dlaczego podkreślam, że praca z emocjami jest tak ważna? 

W swojej pracy często spotykam osoby, które latami tłumiły emocje. To równia pochyła do różnego typu bóli psychosomatycznych w ciele, napędzania się galopującymi w głowie myślami, niepotrzebnego stresu, zgryzoty, a w ostatnim etapie do wielu chorób. 

Niech emocje pomogą budować mosty, zamiast przeszkadzać w szczęśliwym życiu, na które wszyscy zasługujemy. Szczęśliwi i otwarci rodzice, to szczęśliwe i otwarte Dziecko. 

Praca z emocjami w Akademii Przyszłości  

W szkołach podstawowych, w których działa Akademia Przyszłości Wolontariusze_ki organizują różnego rodzaju wydarzenia kolegialne. Tym razem spotkania z Dziećmi miały na celu pracę z emocjami.  

„W głowie się nie mieści” 

W dwóch szkołach w województwie dolnośląskim i wielkopolskim odbył się pokaz filmu „W głowie się nie mieści”, opowiadający o emocjach małej dziewczynki Riley. 

W szkole z województwa dolnośląskiego jedną z klas przekształcono w salę kinową. Dzieci obejrzały film z dużym zainteresowaniem. Na koniec powiedziały, że bardzo podoba im się taka forma wydarzenia i chętnie by ją powtórzyły.  

W szkole w województwie wielkopolskim było podobnie. Po filmie były dodatkowo tańce i zabawy. Największym sukcesem tego spotkania było zgodne oświadczenie Dzieci, że z niecierpliwością czekają na kolejne spotkania.   

Speed dating – Kiedy ostatni raz byłaś_eś z siebie dumna_y? 

W szkole podstawowej w województwie lubuskim odbyło się wydarzenie online w konwencji speed datingu. Dzieci i Wolontariusze_ki miały zadanie odpowiedzieć na pytania otrzymane wcześniej: 

–  kiedy ostatni raz byłaś_eś z siebie dumna_y? 
–  kiedy pomogłaś_eś komuś bezinteresownie i jak się wtedy poczuła_eś? 
–  co czujesz, gdy ktoś mówi Ci komplementy? 
 

Rodzic Dziecka, biorącego udział w wydarzeniu, również dostał zadanie. Miał wymienić 5 cech Dziecka, które ceni u niego najbardziej. Dziecko zaprezentowało odpowiedzi Rodzica na spotkaniu. 
Dzieci zostały podzielone na pary i w swoim towarzystwie odpowiadały na powyższe pytania.  
Dzieci były aktywne, zaangażowane, brały udział z uśmiechem na twarzy.  

Poszukiwacze zaginionych uczuć 

W województwie dolnośląskim odbyło się wydarzenie kolegialne online w jednej ze szkół podstawowych, podczas którego Dzieci i Wolontariusze_ki mogli_ły zostać poszukiwaczami zaginionych uczuć. Wszyscy wybrali się w podróż dookoła świata. Na każdym kontynencie należało wykonać różne zadania, aby uzyskać kod. Podane liczby otworzyły kłódkę do lochu, w którym uwięzione były uczucia.  

Ostatnim zadaniem było podjęcie ważnej decyzji – które uczucia chcemy uwolnić, a które nie. Podczas wydarzenia każdy z uczestników był bardzo zaangażowany.  

„W pełnym skupieniu zarówno Dzieci, jak i Wolontariusze_ki wykonywali_ły zadania. Wszyscy mieliśmy jeden cel. Każdy z uczestników śmiało nagradzał brawami inne osoby, którym udało się pomóc w odgadnięciu kodu” – opowiada Wolontariuszka. 

Szczęśliwe i otwarte Dziecko, to dobry świat do życia dla nas wszystkich.  

Justyna Krajewska  

To również Cię zainteresuje:

• Współpraca z Dzieckiem pochodzącym z innego kraju
• Dzień Dobrych Wiadomości – w Akademii Przyszłości trwa cały rok! 
• Wolontariat z Dziećmi w Akademii – to piękne spotkania i przemiany