Trening uważności dla Dzieci i Dorosłych
Psychologiczne i terapeutyczne podejście Joanny Rutkowskiej
Trening uważności dla Dzieci stanowi wartościowe narzędzie wspierające rozwój emocjonalny i społeczny. Ćwiczenie uważności może pomóc Najmłodszym w: zarządzaniu stresem, poprawie koncentracji czy wspieraniu emocjonalnej równowagi. „Uważność może stać się fundamentem dla budowania odporności psychicznej młodych ludzi oraz wspierania ich na drodze do emocjonalnej i społecznej dojrzałości” – mówi Joanna Rutkowska, psycholożka kliniczna, nauczycielka, psychoterapeutka, Wolontariuszka Akademii i autorka tekstu. Ten artykuł odpowiada również na pytanie, jak ćwiczyć uważność, na czym polega medytacja dla Dzieci. Opisane ćwiczenia mogą być praktykowane zarówno przez Dzieci, jak i Dorosłych.
Spis treści
Wspieraj Dzieci,
które w siebie nie wierzą.
Pomagaj z Akademią Przyszłości.
Trening uważności dla Dzieci
Trening uważności, znany również pod angielskim terminem „mindfulness”, to metoda psychologiczna, która polega na świadomym, akceptującym i nieoceniającym zwracaniu uwagi na chwile obecne. Zyskała popularność w psychologii, psychoterapii i psychopedagogice ze względu na swoje pozytywne efekty w zakresie zarządzania stresem, poprawy koncentracji oraz wspierania emocjonalnej równowagi.
Trening uważności może stanowić skuteczną metodę wspierania uczniów w rozwoju emocjonalnym, poznawczym oraz społecznym.
Definicja uważności i jej mechanizmy
Uważność to zdolność do bycia w pełni obecnym w danym momencie, bez przywiązywania się do ocen, wspomnień czy myśli przyszłościowych. Z psychologicznego punktu widzenia oznacza to umiejętność odbierania i interpretowania bodźców zmysłowych oraz procesów myślowych bez automatycznego reagowania na nie.
Trening uważności bazuje na uważnym obserwowaniu myśli, emocji i wrażeń fizycznych, co pozwala na wykształcenie większej samoregulacji i większej samoświadomości. Celem jest osiągnięcie równowagi, zmniejszenie wpływu stresu oraz poprawa zdolności do lepszego reagowania na trudne emocje.
Trening uważności dla Dzieci – korzyści
- Redukcja stresu i lęku: Jedną z najczęstszych korzyści zastosowań uważności jest redukcja stresu. Uczniowie często doświadczają stresujących sytuacji w szkole, takich jak egzaminacyjny lęk, presja związana z wynikami, problemy z rówieśnikami czy trudności emocjonalne. Uważność pomaga im zapanować nad reakcjami ciała i umysłu w obliczu tych wyzwań.
- Zwiększenie koncentracji: Uważność pozytywnie wpływa na zdolność do utrzymywania uwagi. Uczniowie, którzy ćwiczą uważność, wykazują lepsze zdolności koncentracji, co przekłada się na efektywność w nauce i rozwiązywaniu problemów.
- Poprawa regulacji emocji: Jednym z kluczowych elementów treningu uważności jest nauka rozpoznawania swoich emocji i reagowania na nie w sposób świadomy i kontrolowany. Dzieci i młodzież uczą się akceptować swoje uczucia, zamiast je tłumić lub reagować impulsywnie.
- Zwiększenie empatii i umiejętności społecznych: Praktykowanie uważności poprawia zdolność do bycia obecnym w relacjach z innymi. Uczniowie stają się bardziej uważni na potrzeby innych, co sprzyja tworzeniu pozytywnych i wspierających więzi międzyludzkich.
Wprowadzenie treningu uważności do pracy z Dziećmi
Trenning uważności można łatwo wprowadzić w przestrzenie edukacyjne, takie jak szkoły, świetlice, ośrodki wychowawcze, gdzie młodzież boryka się z różnymi trudnościami emocjonalnymi i społecznymi. Nauczyciele czy Wolontariusze i Wolontariuszki Akademii Przyszłości, którzy pełnią rolę mentorów i przewodników, mogą wykorzystać trening uważności jako narzędzie wspierające rozwój osobisty uczniów.
Istnieje kilka metod, które mogą być zastosowane w ramach takich zajęć.
Trening uważności – ćwiczenia
1. Wprowadzenie podstawowych ćwiczeń oddechowych
Ćwiczenia oddechowe stanowią podstawę treningu uważności i mogą być łatwo wprowadzone nawet na zajęciach w szkole. Najprostszym i najczęściej stosowanym ćwiczeniem jest „oddech 4-7-8”:
- wdychamy powietrze przez nos przez 4 sekundy,
- zatrzymujemy oddech na 7 sekund,
- wydychamy powietrze przez usta przez 8 sekund.
To ćwiczenie pomaga Dzieciom uspokoić układ nerwowy, poprawić koncentrację i zredukować lęk.
2. Medytacje dla Dzieci i techniki uważności
Warto wprowadzić krótkie sesje medytacyjne, które uczą Dzieci, jak skupić swoją uwagę na teraźniejszym momencie. Dobre techniki to:
- Skupienie na ciele: Najmłodsi zamykają oczy i kierują swoją uwagę na doznania płynące z ciała, odczuwając każdy kontakt z ziemią, teksturę odzieży czy temperaturę powietrza.
- Uważność na dźwięki: Opiekun może zaprosić Dziecko do zamknięcia oczu i skupienia się na różnych dźwiękach w otoczeniu – odgłosach przyrody, ruchu w sali, dźwiękach w tle.
Takie medytacje dla Dzieci pomagają wykształcić umiejętność koncentracji na jednym bodźcu, bez rozpraszania uwagi na inne myśli.
3. Trening uważności – ćwiczenia w ruchu
Również aktywności fizyczne mogą być połączone z uważnością. W ramach pracy z Dzieckiem można zaplanować ćwiczenia typu joga, tai chi lub inne formy aktywności, które uczą świadomego odczuwania swojego ciała. To może być świetny trening uważności dla Dzieci. Dzięki tej metodzie Najmłodsi mogą łączyć pracę nad ciałem z pracą nad umysłem, co sprzyja zbalansowaniu emocji i poprawie poczucia własnej wartości.
4. Uważność w rozmowie – ćwiczenie uważności
Wspierając Dziecko, Dorosły może wykorzystać zasadę aktywnego słuchania, będąc w pełni obecnym w rozmowie. Oznacza to pełne skupienie uwagi na osobie mówiącej, bez przerywania i oceny, a także okazywanie empatii. Dzieci uczą się wtedy, jak ważne jest słuchanie innych oraz jak być uważnym w relacjach międzyludzkich.
5. Refleksja po zajęciach
Po zakończeniu każdej sesji treningu uważności warto poświęcić kilka minut na refleksję. Dziecko może podzielić się swoimi wrażeniami, opisać swoje emocje i doświadczenia z ćwiczeń. Taka praktyka pomaga wykształcić umiejętność autorefleksji, która jest kluczowa w samopoznaniu i rozwoju osobistym. Trening uważności dla Dzieci stanowi wartościowe narzędzie wspierające rozwój emocjonalny
i społeczny. Wprowadzenie go może pomóc młodzieży w radzeniu sobie ze stresem, poprawie koncentracji oraz w budowaniu zdrowych relacji międzyludzkich. Z perspektywy psychologa i terapeuty, kluczem do sukcesu jest stosowanie metod dostosowanych do wieku i możliwości uczniów, stopniowe wprowadzanie ćwiczeń oraz stworzenie atmosfery zaufania i akceptacji. Uważność może stać się fundamentem dla budowania odporności psychicznej młodych ludzi oraz wspierania ich na drodze do emocjonalnej i społecznej dojrzałości.
Joanna Rutkowska – autorka
– nauczycielka, psycholożka kliniczna, psychoterapeutka, logopedka i terapeutka SI z terapią behawioralną. Z edukacją związana od prawie 13-stu lat.
Ponadto zajmuje się wczesnym wspomaganiem Dzieci i młodzieży z autyzmem, zespołem Aspergera oraz zaburzeniami pokrewnymi. Aktywna w organizacji i zarządzaniu oświatą.
