5 sposobów jak reagować na złość Dziecka
– radzi Wolontariuszka Akademii i autorka cyklu „Dzieci i emocje”
Pierwsze lata życia Dziecka to czas, kiedy uczy się ono rozpoznawać i regulować swoje emocje. Proces ten trwa wiele lat. Świadomi Rodzice, opiekunowie czy nauczyciele coraz częściej szukają sposobów, jak wspierać Dzieci w wyrażaniu i regulowaniu emocji, w tym złości. W ostatnich latach widać też ogromną zmianę w podejściu do emocjonajności najmłodszych. Warto zatem podnosić ten temat w przestrzeni publicznej. Zapraszam więc do lektury krótkiego artykułu o złości – emocji reprezentowanej w mojej bajce „Szeptaki” przez kolor czarny.
Spis treści
Złość Dziecka i nasze podejście do niej
Przypomnij sobie, ile razy w życiu usłyszałaś zdanie „złość piękności szkodzi”. Mogę się założyć, że jeśli wychowałaś/eś się jak ja na przełomie lat 80. i 90., znasz je całkiem dobrze. Można się nieźle przestraszyć, szczególnie będąc małą dziewczynką. No bo kto chce sam się przyczynić do tego, że będzie brzydki? Do tego jeszcze informacja, że nie wypada się złościć i mamy gotowy przepis na trudności z wyrażaniem złości na długie lata. A może nawet na zawsze, jeśli w pewnym momencie nie zabierzesz się za rozpracowanie przekonania, że złościć się nie wolno. Temat ten bardziej dotyczył dziewczynek, no bo przecież to dla nich uroda była ważniejsza. Dodatkowo to dziewczynki musiały być grzeczniejsze. Chłopcom wybuchy złości czy małe kłótnie z kolegami bardziej uchodziły płazem. Na szczęście takie postrzeganie świata odchodzi w niepamięć.
Ilustracje autorstwa Marii Giller pochodzą z bajki „Szeptaki”
Pomóż budować poczucie własnej wartości wśród najmłodszych.
Wesprzyj Akademię
Przyszłości.
Dlaczego Dzieci się złoszczą?
Zdolność do samoregulacji emocji rozwija się stopniowo. W pierwszych latach życia Dzieci mają trudności z opanowaniem intensywnych emocji, ponieważ ich układ nerwowy nie jest jeszcze w pełni dojrzały. Kiedy Dziecko rośnie, rozwijają się kolejne połączenia nerwowe w korze przedczołowej. To dzięki nim Dziecko może coraz lepiej kontrolować impulsy, myśleć przed działaniem i radzić sobie z frustracją. Właśnie dlatego Dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym mogą mieć trudności z opanowaniem złości, ale w miarę dojrzewania ich zdolność do samokontroli rośnie.
Ilustracje autorstwa Marii Giller pochodzą z bajki „Szeptaki”
Złość Dziecka – jeszcze inne powody
Żeby móc w pełni rozmawiać o poszczególnych emocjach, ważne jest zastanowienie się, po co one w ogóle są. Okazuje się, że emocje to nasi pomocnicy. Informują nas o ważnych dla nas rzeczach. Złość może świadczyć o tym, że nasze granice zostały przekroczone. Może to być reakcja na niesprawiedliwość czy nieuczciwe traktowanie. Małe Dzieci mogą przeżywać złość jako reakcję na brak kontroli nad otoczeniem. W tym przypadku złość może być „instrumentalna”, czyli Dziecko wykorzystuje ją do osiągnięcia jakiegoś celu – np. dostania czegoś lub uniknięcia nieprzyjemnej sytuacji. Z czasem Dzieci uczą się, że złość nie zawsze pomaga w osiąganiu celów, a inne strategie mogą przynieść oczekiwaną reakcję.
Dzieci w wieku szkolnym są szczególnie wrażliwe na sytuacje, które sprawiają, że czują się niezrozumiane lub niezdolne do poradzenia sobie z trudnościami. W tym wieku Dzieci przeżywają wiele zmian – w szkole, w kontaktach z rówieśnikami, w relacjach z rodzicami. Te zmiany mogą być źródłem frustracji, a złość staje się jednym ze sposobów wyrażania niezadowolenia.
Zrozumienie, dlaczego Dzieci się złoszczą, to pierwszy krok, żeby im pomóc. Pamiętaj o tym, że złość nie jest czymś złym, to nasza reakcja na sytuację zagrożenia, niepowodzenie czy przekroczenie naszych granic.
Jak nauczyć Dziecko radzić sobie ze złością?
Kluczowe jest, żeby nauczyć Dziecko rozpoznawać złość i radzić sobie z nią. Naukę rozpoczynamy w neutralnych warunkach. Kiedy próbujemy nowych metod w momencie ataku złości, np. na środku sklepu, kiedy nie chcemy kupić wymarzonej zabawki, to jest zdecydowanie za późno. Powinniśmy wyposażyć Dziecko w wachlarz zachowań, które pomogą mu radzić sobie ze złością. W momencie wysokiego pobudzenia emocjonalnego nie mamy zasobów do racjonalego myślenia i uczenia się. Nauka sposobów radzenia sobie ze złością to nie tylko zadanie dla Rodziców. To też świetny pomysł na spotkania z Podopiecznymi w ramach Akademii Przyszłości. Wolontariusze i Wolontariuszki Akademii mogą być dobrymi Nauczycielami zdrowych relacji ze złością.
Sposoby na rozładowanie złości u Dzieci – 5 technik
Co jako dorośli możemy zaproponować Dzieciom w kontekście radzenia sobie ze złością? Oto sposoby radzenia sobie ze złością u Dzieci:
Techniki Relaksacyjne
Złość, jak każda emocja, związana jest z reakcjami fizjologicznymi. W tym przypadku będzie to np. przyspieszony oddech, szybkie bicie serca. Możemy zatem skupić się na uspokojeniu oddechu poprzez zastosowanie technik relaksacyjnych, takich jak kwadratowy oddech (liczymy do 4 na wdechu, wstrzymujemy oddech na 4, następnie wydech na 4 i zatrzymanie oddechu na 4). Kilkukrotne powtórzenie tego ćwiczenia oddechowego powinno przynieść wyciszenie.
Więcej sposobów znajdziesz we wpisie Trenning uważności: Trening uważności dla Dzieci i Dorosłych.
Słowa zamiast czynów – wyrażanie emocji
Złość może czasem prowadzić do zachowań agresywnych. Warto nauczyć Dziecko, że takie zachowania są zupełnie nieakceptowalne. Pomocne będzie nauczenie Dziecka wyrażania swojej złości w sposób nienaruszający niczyjej godności i nie stanowiący dla nikogo zagrożenia., np. za pomocą słów. Często już samo zauważanie przez dorosłego, że Dziecko przeżywa złość i podpytanie o jej przyczynę może zmienić stan emocjonalny. Zapamiętaj zdanie „widzę, że czujesz złość, czy to z powodu zgubionej zabawki?” Nawet jeśli powód nie będzie trafiony, przekierowanie uwagi, a co najważniejsze zauważenie stanu emocjonalnego, może pomóc Dziecku. Ta taktyka może zatrzymać napady złości u Dzieci.
Aktywność fizyczna
Kiedy złość jest silna, warto dać Dziecku możliwość rozładowania napięcia poprzez aktywność fizyczną. Może to być szybki bieg, skakanie, tańczenie, a nawet uderzanie w poduszkę. Oczywiście ważne, żeby zadbać przy tym o bezpieczne warunki. Po regularnej aktywności sportowej wybuchy złości u Dzieci mogą być rzadsze.
Kreatywne podejście do złości
W rozładowywaniu emocji mogą nam też pomóc takie techniki jak kreślenie bazgrołów na kartce, które symbolizują to, co wywołało gniew np.: zachowanie kolegi czy koleżanki, nieprzyjemne słowa czy trudna sytuacja. Następnie kartkę można zgnieść lub podrzeć, dając upust emocjom w bezpieczny sposób. Kluczowe jest, by Dziecko nie kierowało złości w stronę drugiej osoby.
Technika „STOP i Pomyśl”
Kiedy nauczymy Dziecko na neutralnym gruncie, że pomiędzy akcją a reakcją jest przestrzeń na zastanowienie się, możemy mu pomóc skorzystać z takiego zatrzymania w sytuacji stresowej. Ta technika daje Dziecku możliwość zatrzymania się w trudnej sytuacji, zdystansowania się od problemu. Pomaga tu zadanie sobie pytania „na co mam wpływ” i co w danej sytuacji mogę zmienić.
Zmienianie perspektywy – rozwiązywanie problemów
Jak już wspomniałam wcześniej, złość często wynika z braku możliwości poradzenia sobie z jakimś problemem. Czasami wysłuchanie Dziecka, wspólne zastanowienie się nad możliwymi rozwiązaniami może wyregulować złość szybciej niż nam się wydaje.
Złość Dzieci a przykład dorosłych
Mam nadzieję, że ten tekst odpowiada na Twoje pytanie: jak nauczyć Dziecko, radzić sobie ze złością. Na koniec dodam, że nie możemy też zapomnieć, że jesteśmy dla Dzieci najlepszymi nauczycielami. Dzieci bardzo dużo uczą się poprzez naśladowanie zachowań dorosłych. Nie jest inaczej w temacie radzenia sobie ze złością. Dzieci uczą się, jak reagować na emocje, obserwując reakcje swoich Rodziców, Opiekunów czy w przypadku Dzieci z Akademii Przyszłości, też Wolontariuszy. Jeśli dorośli z otoczenia potrafią radzić sobie ze swoimi emocjami w sposób dojrzały, Dzieci prawdopodobnie będą naśladować te zachowania, ucząc się, jak radzić sobie z własną złością w zdrowy sposób.
Pozostałe artykuły z cyklu “Dzieci i emocje”:
- Jak rozmawiać o emocjach z Dzieckiem
- Akceptacja w grupie rówieśniczej
- Strach ma wielkie oczy – Jak pomóc Dziecku, które się boi
Lucyna Mierzejewska-Kargul
– z wykształcenia pedagog zdrowia i oligofrenopedagog. Zawodowo zajmuje się rekrutacją, z pasji pisaniem bajek i szydełkowaniem. Mieszanka wybuchowa? Nie – połączenie idealne. O mikroekspresjach usłyszała na szkoleniu z zakresu rekrutacji, o podstawowych emocjach opowiada podczas szkolenia z komunikacji, a grupa docelowa tej opowieści była oczywista z uwagi na wykształcenie. Podczas długiego procesu rozwoju osobistego nie raz przekonała się o tym, że o emocjach mówimy za mało. Napisała „Szeptaki” aby to zmienić. Od 2023 roku Wolontariuszka Akademii Przyszłości. Niedługo zostanie wydana jej druga bajka „Kruczym oczkiem”.
Pomóż budować poczucie własnej wartości wśród najmłodszych.
Wesprzyj Akademię
Przyszłości.
To również Cię zainteresuje:
