Ja, mój i mnie, czyli jak rozwijać samodzielność Dziecka
Jak rozwijać samodzielność Dziecka – praktyczne porady dla Rodziców, Opiekunów oraz Wolontariuszy, Wolontariuszek Akademii Przyszłości, którymi dzieli się Martyna, doświadczona Wolontariuszka Akademii Przyszłości i studentka psychologii. Z tego tekstu dowiesz się, jakie są etapy rozwoju samodzielności Dziecka, jak nauczyć Dziecko samodzielnej zabawy czy uczenia się oraz czego w tym obszarze nie robić, by nie uzyskać odwrotnego efektu.
Spis treści:
Okres dzieciństwa – okres budowania samodzielności
Okres dzieciństwa… Ta fraza budzi u wielu z nas najprzyjemniejsze wspomnienia. Kojarzy się z beztroską i chwilami, kiedy wszystko było możliwe. Nie jest to jednak wbrew pozorom czas stagnacji, a okres najintensywniejszego rozwoju człowieka! Każda komórka małego organizmu pracuje na przyśpieszonych obrotach, rozwijając się intensywnie, aby wprowadzić nas zwycięsko w okres dorosłości. Jest to czas do nabywania niezbędnych kompetencji, które potem okażą się być kluczowymi w osiąganiu sukcesów. Jedną z tych kompetencji jest samodzielność.
Samodzielność Dziecka a świadome rodzicielstwo
Niewielu z nas zastanawia się głębiej nad tym pojęciem (samodzielność Dziecka), wydaje się, że to po prostu przychodzi z czasem i staje się tak jakby… samo z siebie. Ucząc samodzielności nasze Dzieci, często działamy intuicyjnie, stosujemy metody, które stosowali nasi opiekunowie. Coraz częściej jednak w dyskursie społecznym pojawia się pojęcie świadomego rodzicielstwa. Jest to sposób wychowywania zgodny z zasadami obejmującymi uważność na potrzeby Dziecka, akceptację każdego rodzaju emocji czy aktywne słuchanie. Stajemy się dzięki temu odpowiedzialnymi Opiekunami, wspieramy rozwój Dziecka poprzez wzmacnianie odporności psychicznej. Nauczamy pokonywania trudności bez zbędnego wyręczania, gdy nie jest to potrzebne i klasycznego „Ja to zrobię, będzie szybciej”. Ale chwileczkę, ten natłok informacji może być trochę przytłaczający, więc czy nauka samodzielności jest naprawdę taka trudna? Spróbujmy podzielić ją sobie na etapy rozwoju samodzielności Dziecka.
Etapy rozwoju samodzielności Dziecka
- Zaczynając od najmłodszych lat skupmy się przede wszystkim na zachęcaniu do samodzielnego mycia zębów, ubierania się czy jedzenia. Bardzo istotną kwestią jest też nauka sprzątania po sobie. Ile to razy zdarzyło nam się obserwować intensywny stan emocjonalny wywołany niezadowoleniem Dziecka, gdy zostało zobligowane do posprzątania rozrzuconych po pokoju zabawek? Dzieci, mimo krótkiego czasu spędzonego na Ziemi, chłoną informacje jak gąbka, o wiele łatwiej przyswajają je w porównaniu do dorosłych. Wystarczy porozmawiać z Dzieckiem na spokojnie, gdy jego emocje są już zaopiekowane i wytłumaczyć, dlaczego sprzątamy po sobie. Nie bójmy się pomagać w niektórych czynnościach, nie od razu Rzym zbudowano. Chodzi o to, aby dać Dziecku przestrzeń, by mogło stać się samodzielne. Powinniśmy też nauczyć Dziecko samodzielnej zabawy. Nie chodzi tylko o wygodę Opiekuna_ki, ale i o rozwijanie wyobraźni Dziecka i wprowadzenia do późniejszych etapów rozwoju samodzielności.
- W okresie przedszkolnym Dziecko powinno zacząć radzić sobie z samodzielnym wykonywanie zadań, wybieraniem ubrań czy podejmowaniem decyzji. Wciąż niezbędny jest nadzór Dorosłych. Ważne, abyśmy kwestionowali moralnie wątpliwe wybory czy te niebezpieczne.
- Okres szkolny to czas, kiedy Dziecko poddane jest najcięższej próbie. Wpływ rówieśników zaczyna dominować nad wpływem Rodziców, dlatego tak ważne są wcześniejsze wskazówki i monitoring. Teraz Dziecko rozwija umiejętność organizowania sobie wolnego czasu oraz odróżnia swoje indywidualne potrzeby od zasad panujących w różnych społecznościach. Ważne jest wspieranie tej indywidualności, która w dużej mierze idzie w parze z samodzielnością.
Samodzielność Dziecka – jak tego nauczyć?
Pytasz: Jak nauczyć Dziecko samodzielnego uczenia się albo jak nauczyć Dziecko samodzielnej zabawy? Mamy w czym wybierać, gdyż metod jest sporo. Spróbujmy skupić się na najważniejszych:
- Uczenie przez doświadczenie – każdy dzień jest dla człowieka nowym doświadczeniem. Otacza nas świat pełen wyzwań i to jest coś, z czym Dziecko będzie się spotykało, nieważne jak bardzo chcielibyśmy go chronić. Nauczmy Dziecko nie bać się przegrywać czy popełniać błędy, budujmy w nim postawę wyciągania z nich nauki. Przykładową formą takiego uczenia się przez doświadczenie jest choćby zachęcanie do wspólnego gotowania czy organizowanie różnych zabaw. Dzięki konsekwencjom Dziecko uczy się szybciej.
- Stawianie wyzwań – ważne, aby wyzwania były adekwatne do wieku i poziomu rozwoju Dziecka. Nabycie dokładnej wiedzy z zakresu rozwoju jest możliwe dzięki podręcznikom dostępnym zarówno w formie papierowej, jak i cyfrowej. Zawsze stopniuj trudność, zaczynając od zadań łatwiejszych.
- Odpowiedzialność – samodzielność i odpowiedzialność idą w parze. Dlatego tak ważnym jest angażowanie Dziecka w obowiązki domowe, które później przełożą się na obowiązki szkolne. To jest jedna z odpowiedzi na pytanie: Jak nauczyć Dziecko samodzielnego uczenia się?
- Wspieranie niezależnego myślenia – ten aspekt może budzić opór u niektórych Opiekunów, szczególnie tych z postawą autorytarną. Aczkolwiek niezależne myślenie to wyznacznik człowieka samodzielnego, potrafiącego tworzyć własne opinie i przeciwstawiać się opresji. Nie oszukujmy się, kto z nas nie chciałby, aby nasz Podopieczny czy Podopieczna potrafił_a być asertywny_a? Zachęcajmy więc Dzieci do zadawania pytań, nie zawsze dając proste odpowiedzi – czasem Dziecko może też samo ich szukać. Niech nasze rozmowy z Dzieckiem będą różnorodne. To wcale nie jest tak, że Dzieci wielu rzeczy nie zrozumieją – one rozumieją więcej niż nam się wydaje!
- Umiejętność rozwiązywanie problemów – zachęcajmy do samodzielnego rozwiązywania problemów. Podrzucajmy wskazówki, ale troszczmy się o to, aby to Dziecko samo dochodziło do konkluzji, a w efekcie do sedna problemu. Na początku zagwozdek niech dostarczają gry, a później Dziecko będzie przekładać schematy ich rozwiązywania na radzenie sobie z problemami w życiu codziennym.
- Wsparcie i zaufanie – jak już wcześniej wspominałam, Dziecko potrzebuje świadomego Nauczyciela. Może być nim każdy: mama, tata, babcia, nauczyciel matematyki, wujek czy starszy kolega, jak również Wolontariusz_ka z Akademii Przyszłości. Taka świadoma osoba, będzie stanowiła wsparcie, które Dziecko wykorzysta w chwilach słabości, nie będzie bało się mówić o uczuciach, a jego emocjonalna dojrzałość rozwinie się prawidłowo, co pomoże z nadchodzącymi problemami. Dzięki zaufaniu Dziecko nie będzie bało się dzielić informacjami z Opiekunem_ką, a taka relacja wzmocni obie strony.
Uwaga na ocenianie! Warto zapoznać się ze zwrotami, które nie zawierają w sobie wartościowania. Taki oceniający sposób odpowiedzi może zaważyć na przyszłej otwartości Dziecka, jego samoocenie oraz jakości zbudowanej z nim relacji. Ale to temat na inny wpis, który znajdziecie tutaj: Dzieci wierzą nam na słowo – Akademia Przyszłości
Chcesz wychować samodzielne Dziecko? Tego nie rób!
Zdarza nam się popełniać błędy, jesteśmy tylko ludźmi. Warto jednak zwrócić uwagę i wystrzegać się tych faux pas w ramach nauki samodzielności:
- zbyt duża kontrola,
- brak cierpliwości,
- zbyt wielkie wymagania.
Tak jak wspomniałam, nie biczujmy się, jeśli to zdarzy się raz, dwa razy. Popełniamy błędy i to normalne. Ale, tak jak postępujemy z Dziećmi i oczekujemy, że będą uczyć się na własnych błędach, tak i my wyciągnijmy z nich lekcje. Dziecko musi czuć się bezpiecznie, aby prawidłowo się rozwijać, bądźmy więc dla niego podporą, a nie przeszkodą. 😀
Autorka: Martyna Paterak
Ty też możesz pomóc.
Uwierz w Dziecko.
Ufunduj
Indeks dla Dziecka
z
Akademii Przyszłości i daj mu szansę
na lepszą przyszłość.
